Semen Analizi - Spermiyogram | ☎️ 0.312.468 8558

Spermiyogram Testi Yaptırmadan Önce Laboratuvarımızdan Bilgi Alıp , Cinsel Perhiz Süresini Değerlendirip Randevu Alınması Gereklidir.

SPERM ANALİZİ NORMAL DEĞERLERİ (WHO 1998)

Volüm: 2.0 ml veya daha fazla

pH: 7.2 - 8.0

Sperm konsantrasyonu: 20 milyon spermatozoa/ml veya daha fazla

Total sperm sayısı: 40 milyon spermatozoa/ejakulat veya daha fazla

Motilite: Ejakulasyonu takiben 60 dakika içerisinde, %50 veya daha fazlasının ileri progresyon göstermesi (a + b kategorisinde); veya %25 yada daha fazlasının hızlı (a kategorisinde) progresyon göstermesi.

Morfoloji: %30 veya üzerinde normal form.

Vitalite: %75 veya üzerinde canlı (boya almayan) spermatozoa.

Lökosit: 1 milyon/ml’den az.

SPERM ANALİZİ

Sperm toplanması

Sperm toplanmadan önce en az 48 saat, en fazla 7 günlük cinsel perhiz süresinin olması gerekir. Sperm toplanması için kullanılan kaplar cam ya da plastik olabilir. Toplama kapları temiz olmalı ve sperme toksik bir madde içermemelidir. İdeali bunun için özel amaçla yapılmış sperm toplama kaplarının kullanılmasıdır. Mikrobiyolojik analizlerde veya ÜYT için kullanılacaksa, steril olması tercih edilmelidir. Kabın üzerine hasta adı ve toplama saati mutlaka kaydedilmelidir.

En az iki sperm örneği incelenmelidir. İki sperm örneğinin toplanması arasında klinik değerlendirime göre en az 7 gün en fazla 3 ay süre geçmesi gerekir. Sperm sonuçları arasında anormal farklılıklar varsa örnekleme tekrar edilmelidir.

İdeali spermin, laboratuvara yakın bir yerde toplanarak bekletilmeden ulaştırılmasıdır. Eğer dışarıdan getiriliyorsa 1 saat içinde laboratuvara teslim edilmesi gerekir. Taşıma sırasında vücut ısısında tutulmalı, 20oC’dan düşük yada 40oC’dan yüksek ısılarda bırakılmamalıdır. İlk analizde hızlı-ileri sperm motilitesinin %25’den az olduğu olgularda ikinci örnek toplanırken bu süre daha kısa tutulmalıdır.

Ejakulat masturbasyonla toplanmalıdır. Bunun başarılamadığı olgularda toksik madde içermeyen, özel olarak yapılmış kondomlar da kullanılabilir.

Laboratuvar personeli sperm örneklerinin virüs bulaştırabileceği konusunda dikkatli olmaları gerekir.

Spermin fiziksel incelemesi

Likefaksiyon: Normal bir sperm örneği oda ısısında 60 dakika içerisinde likefiye olmalıdır. Likefaksiyon sonunda örneğin iyice karıştırlması yapılmalıdır. Bunu likefaksiyon süresince aralıklı veya sürekli olarak yapılması da tercih edilir. Likefiye olmayan spermlerin incelenmesini kolaylaştırmak amacıyla içerisine bromelin 1g/l, plasmin 0.35-0.50 U/ml veya kimotripsin 150 USP/ml katılabilir. Ancak bu maddelerin sperm fonksiyonları üzerine olumsuz etkide bulunup bulunmadıkları tam olarak bilinmemektedir.

Görünüm: Spermin muayenesi hemen likefaksiyondan sonra ya da 1 saat içerisinde yapılmalıdır. Normalde homojen, gri-opelasan görünümdedir. Opasifikasyonun azalması sperm konsantrasyonunun düşük olduğunu düşündürmelidir. Kahverengi-kırmızı örnekler eritrosit bulunduğunu akla getirir.

Volüm:Ejakulatın volümü dereceli, konik tabanlı silindir tüplerde yapılabilir veya geniş bir dereceli pipete çekilerek de tayin edilebilir. ÜYT’de kullanılacak ya da mikrobiyolojik tahlil yapılacaksa steril malzeme kullanılmalıdır. Plastik enjektörler ve hipodermik iğneler bu amaçla kullanılmamalıdır çünkü sperm motilitesini olumsuz etkileyebilirler.

Viskozite:Likefiye olduktan sonra ejakulat 5 ml’lik bir pipete çekilir ve kendi ağırlığı ile pipetin ucundan damlaması sağlanır. Bu sırada akarak uzayan damlanın boyu ölçülür. 2 cm’den fazla uzaması viskozitenin artmış olduğunu gösterir. Normalde ejakulat pipetin ucundan sarkmadan, küçük damlalar halinde dökülmelidir. Bir diğer yöntemde ise, cam bir çubuk ejakulatın içine daldırılır, arkasından geri çekilir. Bu sırada oluşan cam çubuğa yapışık ejakulat uzunluğu yüzeyden itibaren 2 cm’den fazla olmamalıdır.

Artmış viskozite sperm motilite ve konsantrasyon sonuçları ile antisperm antikor testlerini olumsuz etkileyebilir.

pH: Bunun için 6.1 - 10.0 arasında pH ölçebilen indikatör kağıtlar kullanılır. Bir damla sperm bu kagıt üzerine damlatılır. Oluşan renk değişimi, skala ile karşılaştırılarak pH tayin edilir. pH tayini ejakulat alındıktan sonra 1 saat içerisinde yapılmalıdır. Normali 7.2 - 8.0 arasında olmasıdır. 7.0’ın altındaki değerler vaz agenezi veya seminal vezikül agenezini, ejakulatör kanal obstrüksiyonlarını, vb. düşündürmelidir.

Mikroskopik muayene

İlk muayenede sperm konsantrasyonu, motilitesi, aglütinasyon ve spermatozoa dışı hücrelerin varlığı araştırılır. Taze preparatların incelenmesinde faz-kontrast mikroskop kullanılması, ışığın lam üzerinde saçılmasını önlemesinden dolayı, tercih edilmelidir. 10 mikrolitre’den fazla olmayacak şekilde bir damla semen mikropipet yardımıyla bir lam üzerine konur. Üzerine 22mm x 22mm lamel ile kapatılır. Bu şekilde yaklaşık 20 mikrometrelik bir derinlikte semen araştırılmış olunur. Bu hacim içerisinde spermatozoaların bütün rotasyon hareketleri de incelenebilmektedir. Daima aynı değerlerin kullanılarak sperm analizinin yapılması, sonuçların standardize edilebilmesi açısından son derece önemlidir.

Mikroskopik inceleme 400 - 600 x büyütmede yapılmalıdır. Hazırlanan preparatın 37oC’da muayene edilmesi uygun olur. Eğer 20-24oC’lık oda ısısında yapılıyorsa, sonuçların bu değere göre standardize edilmesi gerekir.

Preparat hazırlandıktan sonra 1 dakika bekenilerek, bu süre içerisinde stabilizasyon sağlanılır.

Sperm yoğunluğunun her mikroskop alanında belirgin farklılık göstermesi, ejakulatın homojen olmadığını gösterir. Bu durumda semen tekrar karıştırılmalıdır. Ayrıca bu durumdan, likefaksiyon bozukluğu, viskozite bozukluğu, spermatozoa agregasyonu (mukus lifleri arasında) yada aglütinasyon da sorumlu olabilir. Böyle bir gözlemin sperm analiz raporunda belirtilmesi gerekir.

Sperm sayısı düşük olan olgularda ejakulat önce 600 x g’de 15 dakika santrifüj edilerek, fazla seminal plazma atılır, geri kalan sabit volümde semen iyice karıştırılarak muayeneye alınır. Sonuç hesaplanırken, atılan seminal plazma volümü de dikkate alınmalıdır. Sperm motilite ve morfolojisi de santrifüj sonrası örnekte bakılmalıdır.

Motilite tayini

Her bir spermatozoanın motilitesi 4 derece üzerinden değerlendirilerek kaydedilir:

a. ileri-hızlı
b. ileri-yavaş
c. yerinde hareketli
d. hareketsiz

4-6 mikroskop alanı taranarak 100 spermatozoa sayılır. Her bir spermatozoa hangi kategoriye göre hareket ediyorsa kaydedilir. Her kategori için ortalama yüzde değerleri hesaplanır. Aynı işlem ayrı bir semen damlası alınarak 2 kez tekrarlanmalıdır. İki ölçüm arasında %10’dan fazla fark bulunmamalıdır. Aksi takdirde tetkik bir kez daha tekrarlanır. Sonuçta iki inceleme neticesinin ortalaması alınır.

Spermatozoa dışı hücreler:

Ejakulatta spermatozoa dışında uretradan gelen poligonal epitel hücreleri, spermatogenetik germ hücreleri, ve lökositler de bulunur. Bunların hepsine genel olarak "yuvarlak hücre" denir. Taze preparatların incelenmesi sırasında yuvarlak hücre konsantrasyonlarının da tayin edilmesi gerekir.

Lökositler çoğu ejakulatta görülürler. En sık nötrofillere rastlanılır. Lökosit sayısının çok dikkatli saptanması gerekir, çünkü lökospermi durumunda genital sisteme ait bir enfeksiyon söz konusu olabilir ve antibiyotik tedavisi gerekir. Lökositospermi aynı zamanda oksidatif stres ve/veya sitotoksik sitokinleri ortama vererek ejakulat volümünde azalma, oligoastenozoospermi, ve sperm fonksiyonlarında bozulmalara yol açabilir.

İnfertiliteye neden olabilecek lökosit sayısını belirlemek çok güçtür. Bu hücrelerin önemi ejakulata nereden geldikleri, tipi ve aktivasyon durumlarına bağlıdır. Özellikle rete testis yada epididimden ejakulata giren nötrofil lökositlerin neden oldukları oksidatif strese spermatozoalar daha hassastırlar. Oysa ejakulasyon sırasında prostat veya seminal veziküllerden ejakulata giren lökositler, seminal plazmanın güçlü antioksidan etkisi nedeniyle daha az zarar verircidirler. Genel olarak normal bir ejakulatın 5 milyon/ml’den fazla yuvarlak hücre ve 1 milyon/ml’den fazlada lökosit içermemeleri gerekir.

Semendeki lökositleri saymak için değişik teknikler kullanılmaktadır. ELISA ile elastaz konsantrasyonunun tayini bunlardan biridir. Hücre içi peroksidaz ve lökosite spesifik antijen tayinleri de kullanılmaktadır.

Lökosit sayısı ile genital enfeksiyon varlığı arasında kesin bir ilişki kurulamamıştır. 1 milyon/ml’nin üzerinde lökosit bulunduğu durumlarda genital glandlara ait bir enfeksiyonun varlığı yönünden araştırma yapmak uygun olur. Bu durumda ilk idrar, ikinci idrar, prostat masajı ile prostat sekresyonu ve masaj sonrası idrar olmak üzere 4 ayrı kültür gerekir. Aynı zamanda genital bezlere ait seminal plazma markırları da tayin edilerek, enfeksiyonun bu glandlarda bir patoloji yapıp yapmadığı araştırılmalıdır. Bununla birlikte, semende lökosit bulunmaması genital sisteme ait bir enfeksiyonun varlığını ekarte etmez.

Spermatid, spermatosit ve spermatogoniumlar lökositlerden ayırd edilmelidirler. Sadece kuyruğu gelişmiş matür germ hücreleri olan spermatozoalar sperm sayımında geçerlidir. Lökositler ve diğer yuvarlak hücrelerin spermatozoa sayısına göre oranları hesaplanarak ayrıca belirtilmeleri gerekir.
Burada C = (N x S) / 100 formülü uygulanır. N aynı alanda sayılan yuvarlak hücre tipi (örneğin lökosit yada diğer hücreler), S mililitredeki spermatozoa sayısı, C ise araştırılan bu hücre tipinin mililitrede milyon olarak sayısını göstermektedir. Örneğin spermatozoa sayısı 120 milyon/ml ve her 100 spermatozoa için 10 immatür germ hücresi sayılmışsa, (10 x 120 x milyon) / 100 = 12 milyon immatür germ hücresi / ml bulunduğu anlaşılır.

Aglütinasyon

Spermatozoanın aglütinasyonu demek motil spermatozoaların baş-baş, orta parça-orta parça, kuyruk-kuyruk yada benzer şekillerde birbirlerine yapışmaları anlamına gelir. İmmotil spermlerin birbirlerine yapışmaları ya da motil olup mukus iplikçiklerine veya spermatozoa dışı hücrelere ve debrislere yapışmaları nonspesifik agregasyonlar olarak kabul edilir ve mutlaka ayrıca belirtilmeleri gerekir.

Aglütinasyonun bulunması immünolojik nedenli bir infertilite olabileceğine kesin olarak işaret etmez. Aglütinasyon tayini random olarak seçilmiş 10 ayrı alanda sayılarak yapılmalıdır. Birbirine yapışmış motil spermatozoaların yüzde olarak hesaplanması şeklinde ifade edilir. Aglütinasyonun yaygınlığı önemli olduğu için, az da olsalar mutlaka not edilmelidir. Ayrıca aglütinasyonun türü de kaydedilmelidir (baş-baş, vb).

Semen analizi (spermiyogram) ve kruger morfoloji testleri bulgu laboratuvarında güvenle yapılmakta sonuçlar aynı gün içerisinde verilmektedir.